| Home | E-Submission | Sitemap | Editorial Office |  
top_img
Korean J. Pl. Taxon > Volume 50(1); 2020 > Article
/home/virtual/kjpt/journal//../xmls/kjpt-50-1-56.xml 백두대간보호지역의 식물상: 덕치-육십령 구간

적 요

동아시아에서 가장 큰 산줄기인 백두대간은 빙하기 때 식물의 주요 피난처로서 생물다양성 보존에 매우 중요한 지역이다. 백두대간보호지역 덕치–육십령 구간의 관속식물상을 조사하고 분포가 확인된 주요식 물에 대해 논의하였다. 조사구간은 4개의 구간으로 나누어 2015년 3월부터 9월까지 각 구간별 총 3회 12일 동안 현지조사를 수행하였다. 확보된 표본은 대전대학교 생물학과 표본실(TUT)의 수장표본에 근거하여 관속 식물목록을 작성하였다. 본 조사에서 생육이 확인된 관속식물은 100과 265속 398종 9아종 32변종 2품종의 441분류군이다. 멸종위기야생생물로는 백부자 1분류군을 확인하였다. 한반도고유종은 세잎승마, 지리산개별 꽃, 고려엉겅퀴 등 16분류군이었고, 식물구계학적 특정식물로는 V등급 2분류군, IV등급 4분류군, III등급 12 분류군, II등급 24분류군, I등급 32분류군으로 총 74분류군이 조사되었다. 희귀식물로는 취약종(vulnerable, VU) 백부자, 느리미고사리를 포함하여 4분류군을 확인하였다. 귀화식물로는 애기수영, 소리쟁이 등 11분류 군이 조사되었다. 본 연구의 결과는 백두대간보호지역의 보전 및 관리를 위한 기초자료로 사용될 것이다.

Abstract

Baekdudaegan, the largest mountain range in eastern Asia, is a biodiversity hotspot in Korea that may have served as a glacial refugium. This study presents the flora of vascular plants on Deok-chi upto the Yuk-sim-nyeong area of the Baekdudaegan conservation area. The survey area was divided into four subareas and fieldwork was conducted for a total of twelve days in 2015. Voucher specimens were collected during the survey and were deposited at Daejeon University. A list of vascular plants was prepared based on the voucher specimens. The results of the survey showed that a total of 441 taxa, consisting of 100 families, 265 genera, 398 species, 9 subspecies, 32 varieties, and 2 forms, were found in the survey area. There was one endangered species, Aconitum coreanum, in the Bonghwasan Mt. area. Sixteen endemic taxa, 74 floristic regional indicator plants, as designated by the Ministry of the Environment, and eleven naturalized plants were distributed. The results of this study can serve as basic information to establish conservation and management plans for the Baekdudaegan conservation area.

백두대간은 백두산에서 시작하여 금강산, 설악산, 태백산, 소백산을 거쳐 지리산으로 이어지는 총 연장 1,600 km에 달해 동아시아 지역에서 가장 긴 큰 산줄기다(Chung et al., 2018). 백두대간은 한대성 식물과 온대성 식물이 함께 생육하는 한반도 생물다양성의 핵심 지역이며, 다른 지역에 비해 인간의 간섭을 상대적으로 덜 받아 다양한 식물이 자라는 한반도 식물의 보고이다. 백두대간에 주로 분포하는 종을 대상으로 한 집단유전학적 연구 결과 개체군 간 유전 다양도가 높고, 조상형 반수체가 나타나며, 고유한 대립유전자형이 발견되는 점을 들어 백두대간이 가장 최근의 빙하기(Last Glacial Maximum) 때 식물의 주요 피난처(refugium)로서 생물다양성 보존에 매우 중요한 지역임을 밝힌 바 있다(Chung et al., 2016, 2017).
이 중 백두대간보호지역은 생태계, 자연경관 또는 산림 등에 대하여 특별히 보호할 필요가 있다고 인정되는 지역을 말하며, 2003년 백두대간보호에 관한 법률에 의하여 백두대간의 능선을 중심으로 특별히 보호하고자 하는 핵심구역과 핵심구역을 보호상 필요한 완충구역으로 나뉘어 제정되었다. 백두대간보호지역은 한반도 자연생태계의 핵심축으로 2005년 2,634.27 km2로 최초 지정된 이후 2013년 2,750.77 km2로 확대 지정되었다.
본 연구는 지리산국립공원과 덕유산 국립공원 사이의 덕치–육십령구간을 조사구간으로 하여 구시봉(1,014m), 백운산(1,278m), 봉화산(919m), 고남산(846m) 등으로 이어진 핵심지역을 대상으로 하였다(Fig. 1). 행정구역으로는 전라북도 남원시, 장수군, 경상남도 함양군을 포함하고 있으며, 조사구간의 길이는 53.5km, 면적은 51.08km2에 해당한다. 덕치–육십령구간의 식물상연구는 Ko and Shin (2007)이 네 개의 소구간으로 나누어 구시봉 일원 350분류군, 백운산 일원 152분류군, 고남산 일원 144분류군, 수정봉 일원 118분류군으로 총 447분류군을 확증표본 없이 보고하였다.
본 연구는 중점조사구간인 구시봉(1,014 m), 백운산(1,278 m), 봉화산(919 m), 고남산(846 m)을 중심으로 백두대간 핵심보호지역의 식물상을 조사하였으며, 고남산 지역의 불당습지와 구시봉 지역의 깃대봉 습지에 대하여 추가적인 조사를 실시하였다. 또한, 확증표본을 기초로 한 관속식물상을 제시하고 주요 식물의 보호 및 보존대책을 위한 기초자료를 제공하고자 한다.

재료 및 방법

본 조사는 백두대간보호지역의 덕치~육십령 구간을 덕치–고남산–유치재, 유치재–봉화산–중치, 중치–백운산–덕운봉 삼거리, 덕운봉 삼거리–구시봉–육십령의 네 구간으로 구획하였다. 조사시기는 2015년 4월부터 2015년 9월까지 각 구간별로 총 3차례에 걸쳐 계절별 조사가 이루어졌다(Table 1). 조사구간에 생육하는 모든 식물을 채집하여 압착, 건조 후 표본으로 제작하여 대전대학교 표본실(TUT)에 보관하였으며, 확증표본을 근거로 식물상 목록을 작성하였다. 식물의 동정 및 분류는 W. T. Lee (1996), T. B. Lee (1980, 2003), Y. N. Lee (1998, 2006), Park (2009) 등의 도감을 이용하였으며, 식물의 분류체계는 한반도 관속식물 속식물지(Park, 2007)를 따랐고, 과 내에서 알파벳순으로 속명과 종소명을 정리하였다. 학명과 국명은 국가생물종목록집-관속식물-(National Institute of Biological Resources, 2019)을 참고하였다. 또한, National Institute of Ecology (2018)의 “Floristic Target Species (FT species) in Korea” 자료를 바탕으로 식물구계학적 특정식물에 대하여 논의하였으며, 한반도 고유종은 National Institute of Biological Resources (2014)에서 발간한 “한반도 고유종(Endemic species of Korea)”을 따랐고, 멸종위기야생식물은 National Institute of Biological Resources (2012)의 자료에 준하였다. 희귀식물은 Korea National Arboretum (2008)에서 발간한 “한국의 희귀식물 목록(IUCN 평가기준)”을 토대로 작성하였으며 외래식물과 생태계교란야생식물은 Lee et al. (2011)Park (2009) 그리고 Park et al. (2002)의 자료를 참고하였다.

결과

관속식물상

확증표본을 근거로 한 백두대간(덕치–육십령)의 식물상은 100과 265속 398종 9아종 32변종 2품종의 441분류군으로 양치식물 13과 18속 33종 1변종 34분류군(7.70%), 나자식물 3과 4속 4종 4분류군(0.90%), 피자식물의 쌍자엽식물 75과 178속 275종 9아종 24변종 2품종 310분류군(70.36%), 단자엽식물 9과 55속 86종 7변종 93분류군(21.04%)으로 구성되었다(Table 2). 따라서 최근에 유입된 외래식물을 비롯하여 한반도에 약 4,881분류군(A Synonymic List of Vascular Plants in Korea; Korea National Arboretum and The Korean Society of Plant Taxonomists, 2007)의 식물이 자라는 점을 감안했을 때, 백두대간의 덕치–육십령 구간일대에 분포하는 식물종은 한반도 전체식물 중 약 9.05%정도가 분포하는 것으로 나타났다. 본 조사에서 확인된 관속식물은 441분류군으로 조사됨으로써 동일 구간의 식물상 447분류군(Ko and Shin, 2007)과 유사한 식물 종 수가 확인되었다. 각 구간별 식물 종 수는 고남산 지역 86과 279분류군, 봉화산 지역 74과 204분류군, 백운산 지역 73과 209분류군, 구시봉 지역 68과 202분류군으로 집계되었다(Table 2).

멸종위기야생생물

조사구간의 법정보호종(환경부, 2013)은 백부자[Aconitum coreanum (H. Lév.) Rapaics, 멸종위기야생식물 II등급] 1분류군이 봉화산 지역에서 확인되었다(Fig. 2). 봉화산 정상에 이르는 나무계단 초입부에 수 개체가 생육하고 있으며 팔각정과 광대치 사이의 능선 상에 약 10여 개체가 산발적으로 확인되었다. 본 종의 생육지는 백두대간 등산로와 인접하고 있으며 큰기름새, 억새, 산딸기, 물봉선 등 초본식물과 혼생하고 있다.
본 종은 식물체의 높이가 0.5–1.8 m 정도로 주변식물과의 경쟁으로 인하여 곧게 서는 특징을 나타내고 있다. 백부자는 주변의 국립공원지역인 지리산과 덕유산 일대에서 보고된 바 없으며 봉화산 일대에서는 처음 발견되었다.

한반도고유종

한반도 고유식물(National Institute of Biological Resources, 2014)은 세잎승마, 지리산개별꽃, 고려엉겅퀴 등 16분류군의 생육이 확인되었으며 조사구간 내 전체 관속식물 441분류군의 3.62%에 해당한다(Table 3). 각 구간별 한반도 고유식물 수는 고남산과 봉화산 지역 11분류군, 백운산과 구시봉 지역은 각각 12분류군, 9분류군으로 집계되었다. 한반도 고유식물 중 세잎승마, 은꿩의다리, 지리산개별꽃, 산앵도나무, 갈퀴아재비, 참갈퀴덩굴, 병꽃나무, 고려엉겅퀴, 털중나리는 백두대간 주요 등산로 가장자리 및 인접한 산림 내에서 흔하게 자생하고 있다. 광릉골무꽃은 고남산 지역의 숲 가장자리에 소수의 개체가 생육하고 나래완두는 백운산 지역 중치에서 정상에 이르는 등산로 가장자리에 드물게 확인되었다. 큰세잎쥐손이는 봉화산 지역 팔각정에서 광대치에 이르는 등산로 가장자리에 소규모 군락을 이루고 있으며 둥근이질풀은 고남산 정상 일원의 개방된 초원지대에서 소수의 개체가 확인되었다.

식물구계학적 특정식물

백두대간(덕치–육십령) 구간일대의 식물구계학적 특정식물 중 V등급은 백부자, 갈퀴아재비 2분류군, IV등급은 세잎승마, 느리미고사리, 히어리, 흰참꽃 4분류군, III등급은 광릉골무꽃, 지리산개별꽃, 노각나무, 개박달나무 등 12분류군, II등급은 동의나물, 꿩고비, 난쟁이바위솔, 큰참나물 등 24분류군, I등급은 노랑물봉선, 나래완두, 뻐꾹나리, 참나도히초미 등 32분류군으로 총 74분류군으로 집계되었다(Table 4). 각 구간별 식물구계학적특정식물 수는 고남산과 봉화산 지역이 각각 40분류군과 27분류군, 백운산과 구시봉 지역이 각각 36분류군과 33분류군으로 확인되었다.
이는 국립생태원의 식물구계학적 특정식물 1,476종 중 5.01%에 해당한다. 식물구계학적특정식물 중 히어리는 고남산 지역 유치재 일원 능선부를 따라 약 10여 개체가 산발적으로 생육하고, 흰참꽃은 고남산과 백운산 정상 주변에서 소수의 개체가 확인되었다. 백운산 정상 남사면으로 금강제비꽃이 소군락을 이루고 있는 것이 확인되었다.

희귀식물

백두대간(덕치–육십령) 구간일대의 희귀식물은 4과 4분류군이 조사되었고(Table 5), International Union for Conservation of Nature 평가기준에 따라 지정한 “한국희귀식물목록집”(Korea National Arboretum, 2008)에서 희귀식물 571분류군의 0.7%에 해당한다. 취약종등급(vulnerable, VU)의 느리미고사리, 백부자 2분류군, 미평가종등급(not evaluated, NE)의 지리산개별꽃, 왜박주가리 2분류군이 확인되었다. 백두대간(덕치–육십령) 일대의 희귀식물 중 느리미고사리는 중부 이북의 산간습지에 생육하는 식물로 고남산 지역의 산지습지에 수 개체가 분포하고 있는 것이 확인되었다.

귀화식물

백두대간(덕치–육십령) 구간일대의 외래식물은 4과 11분류군의 생육이 확인되었다(Table 6). 현지에서 확인된 귀화식물은 대부분 종자번식의 재생전략유형을 갖고 그 분포역을 확대하는 생육·생태 특성상 길 가장자리, 숲 가장자리, 그리고 저지대 등산로에 주로 분포하였다. 한편, 생육이 확인된 귀화식물 중 환경부지정 생태계교란야생식물은 환삼덩굴, 애기수영, 돼지풀, 미국쑥부쟁이 총 4분류군이 확인되었다. 본 조사구간의 귀화율(귀화식물의 종류수/출현식물의 전 종류수×100)은 2.49%이고, 도시화지수(Urbanization Index [UI]: 본 지역의 귀화식물 종수/남한의 귀화식물 총 종수×100)는 14.33%로 나타났다.

고찰

본 연구는 백두대간보호구역 덕치–육십령 구간의 구시봉(1,014 m), 백운산(1,278 m), 봉화산(919 m), 고남산(846 m)을 중심으로 2015년 4월부터 9월까지 각 구간별 총 3차례에 걸쳐 100과 441분류군이 조사되었다. 본 구간에서 수행된 식물상 연구는 Ko and Shin (2007)에 의하여 91과 447분류군이 보고되었다. 선행연구와 종합하여 집계된 덕치–육십령구간의 관속식물은 104과 607분류군이다. 이중 본 연구에서 재확인된 분류군은 281분류군이며, 160분류군은 새롭게 조사되었다(Appendix 1). 본 연구는 확증표본을 통한 식물상으로 확증표본을 제시하지 못한 종까지 추가할 경우 식물 종은 더 높게 나타날 것으로 생각된다.
본 연구에서 확인된 멸종위기야생생물II급인 백부자의 생육지는 봉화산의 백두대간 주능선과 인접하고 있으며 주변으로 임도가 개설되어 있어 주변산지에 쉽게 접근이 가능하고 등산객의 이용이 빈번하게 이루어지는 곳으로 인위적 훼손 가능성이 높은 지역이다. 또한, 백부자가 확인된 봉화산에서 광대치 사이구간은 초원지대를 형성하고 조사간에 확인되지 않았지만 복주머니란 등의 자생 가능성이 높은 지역이라고 생각되어 조사구간 및 주변지역에 대한 정밀조사가 이루어져야 하며 그에 따른 보호, 관리방안이 수립되어야 할 것으로 판단된다.
본 연구를 통하여 고남산 구간의 불당습지와 구시봉 구간의 깃대봉 습지가 조사되었다. 불당습지는 백두대간 보호지역과 인접한 묵논습지로 불당제 경계에 위치하고 있다. 주변으로 소나무군락이 크게 형성되었으며 불당저수지와 인접하고 있다. 불당습지의 식물상은 44과 73속 83종 7변종 총 90분류군으로 확인되었다(Appendix 1). 불당습지의 주요식물은 물오리나무, 버드나무, 눈갯버들 등 교목 및 관목을 포함하여 좁쌀풀, 택사, 가는오이풀, 삿갓사초 등 저지대 습지식물이 다수 확인되었다. 깃대봉 습지는 구시봉 구간의 주능선 해발 850–900 m에 위치하고 있으며, 크기는 약 100 m×200 m의 고산습지가 형성된 곳으로 식물상은 25과 24속 38종 4변종 42분류군이 확인되었다(Appendix 1). 깃대봉 습지는 오리나무군락이 우점하고 있으며 주요습지 지표종인 동의나물, 애기골무꽃, 나도잠자리난 등이 생육하고 있었다. 불당습지와 깃대봉 습지는 백두대간보호지역과 인접하거나 보호지역 내에 분포하는 산지습지로서의 보존가치가 매우 높다고 생각되며 추후 백두대간에 위치하고 있는 습지에 대한 정밀조사가 이루어져야 할 것이다.
본 연구는 백두대간보호지역의 덕치–육십령 구간으로 등산로 및 접근가능한 지역을 제외하고 비교적 인간의 간섭이 적은 지역으로 생물다양성 보존에 중요한 지역이라고 판단된다. 따라서, 식물상 연구를 통하여 밝혀진 결과는 향후 지속적인 모니터링을 통해 식물상 변화를 파 악할 수 있는 기초자료를 제공할 것이다.

ACKNOWLEDGMENTS

This work was supported by a grant (NIE-수탁연구-2015-06) from the National Institute of Ecology (NIE) funded by the Ministry of Environment (MOE), Republic of Korea.

NOTES

Conflict of Interest
The authors declare that there are no conflicts of interest.

Fig 1.
Map of investigation of Baekdudaegan conservation area.
kjpt-50-1-56f1.jpg
Fig 2.
The endangered plants in the Deok-chi to Yuk-sim-nyeong area of Baekdudaegan conservation area [Aconitum coreanum (H. Lév.) Rapaics].
kjpt-50-1-56f2.jpg
Table 1.
The dates and routes of investigations.
No. Study sites Dates Investigation routes
1 Gonamsan Mt. area 25 04 2015 Deok-chi ➝ Su-jeong-bong ➝ Yeowon-jae(Hill) ➝ Gonamsan Mt. ➝ Maeyo Village
21 06 2015 Gwonpo-ri ➝ Gonamsan Mt. ➝ Im-ri
5 09 2015 Gwonpo-ri ➝ Gonamsan Mt. ➝ Forest trail ➝ Im-ri
2 Bonghwasan Mt. area 26 04 2015 Jung-chi ➝ Wolgyeongsan ➝ Bonghwasan ➝ Gusang-ri
20 06 2015 Jung-chi ➝ Wolgyeongsan ➝ Bonghwasan ➝ Gusang-ri
5 09 2015 Palgakjeong(Pavilion) ➝ Gwang-dae-chi ➝ Bonghwasan Mt. ➝ Gusang-ri
3 Baegunsan Mt. area 2 05 2015 Jung-chi ➝ Baegunsan Mt. ➝ Deog-un-bong three-way intersection
4 07 2015 Jung-chi ➝ Baegunsan Mt. ➝ Sang-yeon-dae
6 09 2015 Mt.Yeong-chwi ➝ Baegunsan Mt. ➝ Deog-un-bong three-way intersection
4 Gu-si-bong area 2 05 2015 Deog-un-bong three-way intersection ➝ Gu-si-bong ➝ Yuk-sim-nyeong
4 07 2015 Yuk-sim-nyeong ➝ Water springs(Yaksuteo) ➝ Gu-si-bong ➝ Yuk-sim-nyeong
6 09 2015 Yeongchwisan Mt. ➝ Deog-un-bong Samgeo-ri ➝ Gu-si-bong
Table 2.
The number of vascular plants distributed in the Deok-chi to Yuk-sim-nyeong area of Baekdudaegan conservation area.
Taxa/St. Fam. Gen. Sp. Subsp. Var. For. Total
Pteridophyta 13 18 33 - 1 - 34
Gymnospermae 3 4 4 - - - 4
Angiospermae 84 233 361 9 31 2 403
 Dicotyledons 75 178 275 9 24 2 310
 Monocotyledons 9 55 86 - 7 - 93
Total 100 265 398 9 32 2 441
Part 1 (Gonamsan Mt. area) 86 200 242 8 27 2 279
Part 2 (Bonghwasan Mt. area) 74 152 181 7 14 2 204
Part 3 (Baegunsan Mt. area) 73 150 188 2 17 - 209
Part 4 (Gu-si-bong area) 68 143 180 6 14 2 202
Table 3.
The list of the endemic plants investigated in the Deok-chi to Yuk-sim-nyeong area of Baekdudaegan conservation area.
Family name Scientific name/Korean name A B C D
RANUNCULACEAE Cimicifuga heracleifolia var. bifida Nakai 세잎승마 * * *
Thalictrum actaefolium var. brevistylum Nakai 은꿩의다리 * * * *
CARYOPHYLLACEAE Pseudostellaria okamotoi Ohwi 지리산개별꽃 * *
THEACEAE Stewartia koreana Rehder 노각나무 * *
ERICACEAE Vaccinium hirtum var. koreanum (Nakai) Kitam. 산앵도나무 * * * *
FABACEAE Vicia hirticalycina Nakai 나래완두 *
GERANIACEAE Geranium knuthii Nakai 큰세잎쥐손이 *
Geranium koreanum Kom. 둥근이질풀 *
LAMIACEAE Scutellaria insignis Nakai 광릉골무꽃 *
RUBIACEAE Asperula lasiantha Nakai 갈퀴아재비 * * * *
Galium koreanum (Nakai) Nakai 참갈퀴덩굴 * * * *
CAPRIFOLIACEAE Weigela subsessilis (Nakai) L. H. Bailey 병꽃나무 * * *
ASTERACEAE Cirsium setidens (Dunn) Nakai 고려엉겅퀴 * * * *
CYPERACEAE Carex okamotoi Ohwi 지리대사초 * * * *
LILIACEAE Hemerocallis hakuunensis Nakai 백운산원추리 *
Lilium amabile Palib. 털중나리 * * * *

A, Gonamsan Mt. area; B, Bonghwasan Mt. area; C, Baegunsan Mt. area; D Gu-si-bong area.

Table 4.
The list of the floristic regional indicator plants investigated in the Deok-chi to Yuk-sim-nyeong area of Baekdudaegan conservation area.
Family name Scientific name/Korean name A B C D Grade
RANUNCULACEAE Aconitum coreanum (H. Lév.) Rapaics 백부자 * V
RUBIACEAE Asperula lasiantha Nakai 갈퀴아재비 * * * *
DRYOPTERIDACEAE Dryopteris tokyoensis (Matsum. ex Makino) C. Chr. 느리미고사리 * IV
ERICACEAE Rhododendron tschonoskii Maxim. 흰참꽃 * *
HAMAMELIDACEAE Corylopsis coreana Uyeki 히어리 *
RANUNCULACEAE Actaea bifida (Nakai) J. Compton 세잎승마 * * *
ACTINIDIACEAE Actinidia kolomikta (Maxim. & Rupr.) Maxim. 쥐다래 * III
BETULACEAE Betula chinensis Maxim. 개박달나무 *
Betula costata Trautv. 거제수나무 * * *
Betula schmidtii Regel 박달나무 *
CARYOPHYLLACEAE Pseudostellaria okamotoi Ohwi 지리산개별꽃 * *
DRYOPTERIDACEAE Dryopteris fuscipes C. Chr. 큰지네고사리 *
ERICACEAE Vaccinium hirtum var. koreanum (Nakai) Kitam. 산앵도나무 * * * *
LAMIACEAE Scutellaria insignis Nakai 광릉골무꽃 *
PRIMULACEAE Lysimachia vulgaris var. davurica (Ledeb.) R. Knuth 좁쌀풀 * *
RHAMNACEAE Rhamnus ussuriensis J. J. Vassil. 참갈매나무 * *
THEACEAE Stewartia koreana Nakai ex Rehder 노각나무 * *
VIOLACEAE Viola diamantiaca Nakai 금강제비꽃 *
APIACEAE Cymopterus melanotilingia (H. Boissieu) C. Y. Yoon 큰참나물 * * II
ASTERACEAE Achillea alpina L. 톱풀 *
BETULACEAE Alnus japonica (Thunb.) Steud. 오리나무 *
CAPRIFOLIACEAE Lonicera vidalii Franch. & Sav. 왕괴불나무 *
CARYOPHYLLACEAE Lychnis cognata Maxim. 동자꽃 *
CELASTRACEAE Tripterygium regelii Sprague & Takeda 미역줄나무 * * * *
Euonymus pauciflorus Maxim. 회목나무 *
CRASSULACEAE Orostachys sikokiana (Makino) Ohwi 난쟁이바위솔 *
DRYOPTERIDACEAE Dryopteris expansa (C. Presl) Fraser-Jenk. & Jermy 퍼진고사리 *
GERANIACEAE Geranium koreanum Kom. 둥근이질풀 *
LAMIACEAE Scutellaria dependens Maxim. 애기골무꽃 *
MAGNOLIACEAE Magnolia sieboldii K.Koch 함박꽃나무 * * *
ORCHIDACEAE Platanthera ussuriensis (Regel & Maack) Maxim. 나도잠자리란 *
OSMUNDACEAE Osmunda cinnamomea L. 꿩고비 * * * *
PRIMULACEAE Primula jesoana Miq. 큰앵초 *
RANUNCULACEAE Caltha palustris L. 동의나물 *
ROSACEAE Spiraea salicifolia L. 꼬리조팝나무 *
Potentilla ancistrifolia var. dickinsii (Franch. & Sav.) Koidz. 돌양지꽃 * *
Potentilla rosulifera H. Lév. 민눈양지꽃 *
RUBIACEAE Rubia chinensis Regel & Maack 큰꼭두선이 *
SCHISANDRACEAE Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. 오미자 * * *
SCROPHULARIACEAE Scrophularia kakudensis Franch. 큰개현삼 * *
TILIACEAE Tilia taquetii C. K. Schneid. 뽕잎피나무 * * *
VIOLACEAE Viola orientalis (Maxim.) W. Becker 노랑제비꽃 * * *
ASCLEPIADACEAE Cynanchum ascyrifolium (Franch. & Sav.) Matsum. 민백미꽃 * I
Tylophora floribunda Miq. 왜박주가리 *
AQUIFOLIACEAE Ilex macropoda Miq. 대팻집나무 * * * *
ARACEAE Arisaema heterophyllum Blume 두루미천남성 * I
ARALIACEAE Eleutherococcus sessiliflorus (Rupr. & Maxim.) S. Y. Hu 오갈피나무 *
ASTERACEAE Cirsium setidens (Dunn) Nakai 고려엉겅퀴 * * * *
BALSAMINACEAE Impatiens noli-tangere L. 노랑물봉선 *
CAPRIFOLIACEAE Viburnum opulus var. calvescens (Rehder) H. Hara 백당나무 * * *
CEPHALOTAXACEAE Cephalotaxus harringtonii (Knight ex J. Forbes) K. Koch 개비자나무 *
CHLORANTHACEAE Chloranthus japonicus Siebold 홀아비꽃대 * * *
CYPERACEAE Carex okamotoi Ohwi 지리대사초 * * * *
DRYOPTERIDACEAE Polystichum ovatopaleaceum var. coraiense (Christ) Sa. Kurata 참나도히초미 *
ERICACEAE Vaccinium oldhamii Miq. 정금나무 * * * *
EUPHORBIACEAE Neoshirakia japonica (Siebold & Zucc.) Esser 사람주나무 * *
FABACEAE Vicia hirticalycina Nakai 나래완두 *
Vicia pseudoorobus Fisch. & C. A. Mey. 큰등갈퀴 *
HALORAGACEAE Haloragis micrantha (Thunb.) R. Br. ex Siebold & Zucc. 개미탑 *
HYDRANGEACEAE Deutzia parviflora Bunge 말발도리 *
Deutzia uniflora Shirai 매화말발도리 * * * *
IRIDACEAE Iris minutoaurea Makino 금붓꽃 * *
JUGLANDACEAE Juglans mandshurica Maxim. 가래나무 *
LAMIACEAE Ajuga decumbens Thunb. 금창초 *
LAURACEAE Lindera erythrocarpa Makino 비목나무 * * * *
LILIACEAE Tricyrtis macropoda Miq. 뻐꾹나리 * *
Hosta capitata (Koidz.) Nakai 일월비비추 *
OLEACEAE Fraxinus mandshurica Rupr. 들메나무 *
ONOCLEACEAE Onoclea interrupta (Maxim.) Ching & P. C. Chiu 야산고비 *
ROSACEAE Malus baccata (L.) Borkh. 야광나무 * * *
ROSACEAE Pyrus calleryana var. fauriei (C. K. Schneid.) Rehder 콩배나무 * *
SABIACEAE Meliosma pinnata var. oldhamii (Miq. ex Maxim.) Beusekom 합다리나무 *
SAXIFRAGACEAE Chrysosplenium sinicum Maxim. 선괭이눈 *
ULMACEAE Ulmus davidiana var. japonica (Rehder) Nakai 느릅나무 * * *

A, Gonamsan Mt. area; B, Bonghwasan Mt. area; C, Baegunsan Mt. area; D Gu-si-bong area.

Table 5.
The list of the rare plants in the Deok-chi to Yuk-sim-nyeong area of Baekdudaegan conservation area.
Family name Scientific name/Korean name A B C D Grade
DRYOPTERIDACEAE Dryopteris tokyoensis (Matsum. ex Makino) C. Chr. 느리미고사리 * VU
RANUNCULACEAE Aconitum coreanum (H. Lév.) Rapaics 백부자 *
CARYOPHYLLACEAE Pseudostellaria okamotoi Ohwi 지리산개별꽃 * * NE
ASCLEPIADACEAE Tylophora floribunda Miq. 왜박주가리 *

A, Gonamsan Mt. area; B, Bonghwasan Mt. area; C, Baegunsan Mt. area; D Gu-si-bong area.

VU, vulnerable; NE, not evaluated.

Table 6.
The list of the naturalized plants and invasive alien plants investigated in the Deok-chi to Yuk-sim-nyeong area of Baekdudaegan conservation area.
Family name Scientific name/Korean name A B C D
CANNABACEAE Humulus scandens (Lour.) Merr. 환삼덩굴 *
POLYGONACEAE Rumex acetosella L. 애기수영 * *
Rumex crispus L. 소리쟁이 *
CARYOPHYLLACEAE Cerastium glomeratum Thuill. 유럽점나도나물 * *
ASTERACEAE Ambrosia artemisiifolia L. 돼지풀 *
Bidens frondosa L. 미국가막사리 *
Erigeron annuus (L.) Pers. 개망초 * * *
Symphyotrichum pilosum (Willd.) G. L. Nesom 미국쑥부쟁이 *
Taraxacum officinale F. H. Wigg. 서양민들레 *
POACEAE Dactylis glomerata L. 오리새 * *
Festuca arundinacea Schreb. 큰김의털 * *
Poa pratensis L. 왕포아풀 *

A, Gonamsan Mt. area; B, Bonghwasan Mt. area; C, Baegunsan Mt. area; D Gu-si-bong area.

Literature Cited

Chung, M.Y.. López-Pujol, J. and Chung, M.G.. 2016. Is the Baekdudaegan “the Southern Appalachians of East”? A comparison between these mountain systems, focusing on their role as glacial refugia. Korean Journal of Plant Taxonomy 46: 337-347.
crossref pdf
Chung, M.Y.. López-Pujol, J. and Chung, M.G.. 2017. The role of the Baekdudaegan (Korea Peninsula) as a major glacial refugium for plant species: a priority for conservation. Biological Conservation 206: 236-248.
crossref
Chung, M.Y.. Son, S.. Suh, G.U.. Herrando-Moraira, S.. Lee, C.H.. López-Pujol, J. and Chung, M.G.. 2018. The Korean Baekdudaegan mountains: a glacial refugium and a biodiversity hotspot that needs to be conserved. Frontiers in Genetics 9: 489.
crossref
Ko, S.C. and Shin., Y.H.. 2007. The Ecological Survey on Baekdudaegan Conservation Area. National Institute of Enviromental Research, Incheon. 606-646 (in Korean).

Korea National Arboretum. 2008. Rare Plants Data Book in Korea. Korea National Arboretum, Pocheon. 412 (in Korean).

Korea National Arboretum and The Korean Society of Plant Taxonomists. 2007. A Synonymic List of Vascular Plant in Korea. Korea National Arboretum, Pocheon. 534 (in Korean).

Lee, T.B.. 1980. Illustrated Flora of Korea. Hyangmunsa, Seoul. 990 (in Korea).

Lee, T.B.. 2003. Coloured Flora of Korea. Vol. I, II. Hyangmunsa, Seoul. I: 914. II: 910 (in Korean).

Lee, W.T.. 1996. Standard Illustrations of Korean Plants. Academy Press, Seoul. 624 (in Korean).

Lee, Y.-M.. Park, H.. Jung, Y.. Oh, H. and Yang, C.. 2011. Study on the current status of naturalized plants in South Korea. Korean Journal Plnat Taxonomy 41: 87-101 (in Korean).
crossref pdf
Lee, Y.N.. 1998. Flora of Korea. Kyohak Publishing Co, Seoul. (in Korean).

Lee, Y.N.. 2006. New Flora of Korea, Vol. I, II. Kyohak Publishing Co, Seoul. 1: 975. 2: 885 (in Korean).

National Institute of Biological Resources. 2012. Red Data Book of Endangered Vascular Plants in Korea. Econature, Seoul. 390. (in Korean) pp.

National Institute of Biological Resources. 2014. Endemic Species of Korea-Plantae. National Institute of Biological Resources, Incheon. 912 (in Korean).

National Institute of Biological Resources. 2019. National Species List of Korea: Vascular Plants. Vol. 1. National Institute of Biological Resources, Incheon. 51-206 (in Korean).

National Institute of Ecology. 2018. Floristic Target Species (FT Species) in Korea. National Institute of Ecology, Seocheon. 728 (in Korean).

Park, M.-S.. 2007. Vegetation of Narodo Islet. The Journal of Korean Institute of Forest Recreation 11: 25-34 (in Korean).

Park, S.H.. 2009. New Illustrations and Photographs of Naturalized Plant of Korea. Ilchokak Publishing, Seoul. 575 (in Korean).

Park, S.H.. Shin, J.H.. Lee, Y.M.. Lim, J.H. and Moon, J.S.. 2002. Distributions of Naturalized Alien Plants in Korea. KFRI Research Bulletin No. 193. Korea Forest Reserch Institute & Korea National Arbortum. Ukgo Press, Seoul. 184 (in Korean).

APPENDICES

Appendix 1.

The list of vascular plants investigated in the Deok-chi to Yuk-sim-nyeong area of Baekdudaegan conservation area.

Scientific name/Korean name A B C D Voucher number
SELAGINELLACEAE 부처손과
Selaginella rossii (Baker) Warb. 구실사리 TUT 10048, 10106
EQUISETACEAE 속새과
Equisetum arvense L. 쇠뜨기 TUT 10043
OPHIOGLOSSACEAE 고사리삼과
Botrychium ternatum (Thunb.) Sw. 고사리삼 TUT 20181
OSMUNDACEAE 고비과
Osmunda cinnamomea L. 꿩고비 TUT 10193, 20085, 30153, 40036
Osmunda japonica Thunb. 고비 TUT 10157, 20080, 30093, 40061
DENNSTAEDTIACEAE 잔고사리과
Dennstaedtia hirsuta (Sw.) Mett. ex Miq. 잔고사리 TUT 10216 ●
Dennstaedtia wilfordii (T. Moore) Christ 황고사리 TUT 40204
Pteridium aquilinum var. latiusculum (Desv.) Underw. ex A. Heller 고사리 TUT 10105, 10304, 30086, 40059 ●
ASPLENIACEAE 꼬리고사리과
Asplenium incisum Thunb. 꼬리고사리 TUT 10117, 10198
THELYPTERIDACEAE 처녀고사리과
Parathelypteris glanduligera (Kunze) Ching 사다리고사리 TUT 10062
Parathelypteris japonica (Baker) Ching 지네고사리 TUT 30146
Thelypteris palustris (A. Gray) Schott 처녀고사리 TUT 10127, 10293, 40121
WOODSIACEAE 우드풀과
Woodsia manchuriensis Hook. 만주우드풀 TUT 20133, 30192
Woodsiapolystichoides D. C. Eaton 우드풀 TUT 30161
ONOCLEACEAE 야산고비과
Onoclea interrupta (Maxim.) Ching & P. C. Chiu 야산고비 TUT 10309
Pentarhizidium orientale (Hook.) Hayata 개면마 TUT 10155, 10314, 30100, 40065, 40221
ATHYRIACEAE 개고사리과
Athyrium brevifrons Nakai ex Kitag. 참새발고사리 TUT 40057
Athyrium niponicum (Mett.) Hance 개고사리 TUT 40124
Athyrium yokoscense (Franch. & Sav.) Christ 뱀고사리 TUT 10116, 10329, 20078, 30099, 40050
Deparia conilii (Franch. & Sav.) M. Kato 좀진고사리 TUT 10128, 10236, 30092, 30236
Deparia coreana (Christ) M. Kato 곱새고사리 TUT 40130
Deparia japonica (Thunb.) M. Kato 진고사리 TUT 40046
DRYOPTERIDACEAE 관중과
Arachniodes borealis Seriz. 왁살고사리 TUT 10119
Cyrtomium fortunei J. Sm. 쇠고비
Dryopteris chinensis (Baker) Koidz. 가는잎족제비고사리 TUT 20059, 30098, 40068
Dryopteris uniformis (Makino) Makino 곰비늘고사리
Dryopteris crassirhizoma Nakai 관중 TUT 10139, 30152, 40178
Dryopteris expansa (C. Presl) Fraser-Jenk. & Jermy 퍼진고사리 TUT 30162
Dryopteris fuscipes C. Chr. 큰지네고사리 TUT 10247
Dryopteris saxifraga H. Itô 바위족제비고사리 TUT 10161, 10245
Dryopteris setosa (Thunb.) Akasawa 산족제비고사리 TUT 10187
Dryopteris tokyoensis (Matsum. ex Makino) C. Chr. 느리미고사리 TUT 10313
Polystichum ovatopaleaceum var. coraiense (Christ) Sa. Kurata 참나도히초미 TUT 40129
Polystichum tripteron (Kunze) C. Presl 십자고사리 TUT 10141, 40066, 40177
DAVALLIACEAE 넉줄고사리과
Davallia mariesii T. Moore ex Baker 넉줄고사리 TUT 10109, 20146
POLYPODIACEAE 고란초과
Lepisorus ussuriensis (Regel & Maack) Ching 산일엽초 TUT 10224, 20016, 30028, 30173, 30206, 40020
PINACEAE 소나무과
Larix kaempferi (Lamb.) Carrière 일본잎갈나무 TUT 10330
Pinus densiflora Siebold & Zucc. 소나무 TUT 10018, 10102, 20037, 30047, 40007
Pinus rigida Mill. 리기다소나무
CUPRESSACEAE 측백나무과
Juniperus rigida Siebold & Zucc. 노간주나무 TUT 10103, 20132
CEPHALOTAXACEAE 개비자나무과
Cephalotaxus harringtonii (Knight ex J.Forbes) K. Koch 개비자나무 TUT 20031
JUGLANDACEAE 가래나무과
Juglans mandshuricaex Maxim. 가래나무 TUT 30130 ●
Platycarya strobilacea Siebold & Zucc. 굴피나무 TUT 20092, 30202, 40089
SALICACEAE 버드나무과
Salix caprea L. 호랑버들 TUT 20027, 30029, 40009
Salix gracilistyla Miq. 갯버들 TUT 20105
Salix graciliglans Nakai 눈갯버들
Salix koriyanagi Kimura ex Goerz 키버들 TUT 10057, 20104, 40011 ●
Salix pierotii Miq. 버드나무 TUT 20103, 30137 ●
Populus X tomentiglandulosa T. B. Lee 은사시나무
BETULACEAE 자작나무과
Alnus firma Siebold & Zucc. 사방오리 TUT 10050, 10156
Alnus incana subsp. hirsuta (Turcz. ex Spach) Á. Löve & D. Löve 물오리나무 TUT 10163, 20041, 40106 ●
Alnus japonica (Thunb.) Steud. 오리나무 TUT 40119
Betula chinensis Maxim. 개박달나무 TUT 10093 ●
Betula costata Trautv. 거제수나무 TUT 10118, 10190, 20063, 30118, 30212#
Betula schmidtii Regel 박달나무 TUT 40154 ●
Carpinus cordata Blume 까치박달 TUT 20142, 30151, 30210, 40046 ●
Corylus sieboldiana Blume 참개암나무 TUT 40173 ●
Carpinus laxiflora (Siebold & Zucc.) Blume 서어나무
FAGACEAE 참나무과
Castanea crenata Siebold & Zucc. 밤나무 TUT 10176, 40110
Quercus aliena Blume 갈참나무 TUT 40171
Quercus dentata Thunb. 떡갈나무 TUT 10067, 10227, 20077, 40143
Quercus mongolica Fisch. ex Ledeb. 신갈나무 TUT 10259, 20157, 30209, 40142, 40191
Quercus serrata Murray 졸참나무 TUT 10322, 30041, 40032, 40230
Quercus variabilis Blume 굴참나무 TUT 40202
ULMACEAE 느릅나무과
Celtis jessoensis Koidz. 풍게나무 TUT 30117 ●
Ulmus davidiana var. japonica (Rehder) Nakai 느릅나무 TUT 20113, 30126, 40216 ●
Zelkova serrata (Thunb.) Makino 느티나무 TUT 30066 ●
MORACEAE 뽕나무과
Broussonetia x hanjiana M. Kim 닥나무 TUT 10173, 30124 ●
Morus australis Poir. 산뽕나무 TUT 10197, 20099, 30015, 30145
CANNABACEAE 삼과
Humulus scandens (Lour.) Merr. 환삼덩굴 TUT 10299
URTICACEAE 쐐기풀과
Boehmeria japonica (L.f.) Miq. 왜모시풀 TUT 30255 ●
Boehmeria platanifolia (Franch. & Sav.) C. H. Wright 개모시풀 TUT 10312
Boehmeria spicata (Thunb.) Thunb. 좀깨잎나무 TUT 10288
Pilea peploides (Gaudich.) Hook. & Arn. 물통이 TUT 40206 ●
Pileapumila (L.) A. Gray 모시물통이 TUT 10328 ●
SANTALACEAE 단향과
Thesium chinense Turcz. 제비꿀 TUT 10055, 10184, 20106
VISCACEAE 겨우살이과
Viscum album L. var. coloratum (Kom.) Ohwi 겨우살이 TUT 30051
POLYGONACEAE 마디풀과
Fallopia ciliinervis (Nakai) K. Hammer 나도하수오 TUT 30139 ●
Polygonum lapathifolium L. 흰여뀌
Persicaria filiformis (Thunb.) Nakai ex T. Mori이삭여뀌 TUT 10212, 20209
Persicaria japonica (Meisn.) Nakai 흰꽃여뀌 TUT 10311, 20211, 30231, 40181
Persicaria nepalensis (Meisn.) H. Gross 산여뀌 TUT 30232, 40183 ●
Persicariaposumbu (Buch.-Ham. ex D.Don) H. Gross 장대여뀌 TUT 10235, 40196, 40224 ●
Persicaria sagittata (L.) H. Gross 미꾸리낚시 TUT 10298 ●
Persicaria thunbergii (Siebold & Zucc.) H. Gross 고마리 TUT 10234, 10319
Persicaria viscofera (Makino) H. Gross 끈끈이여뀌 TUT 10219, 20201 ●
Rumex acetosa L. 수영 TUT 10171, 20055
Rumex acetosella L. 애기수영 TUT 10170, 20112
Rumex crispus L. 소리쟁이 TUT 10323 ●
CARYOPHYLLACEAE 석죽과
Cerastium glomeratum Thuill. 양점나도나물 TUT 10060, 30021 ●
Cerastium holosteoides var. hallaisanense (Nakai) Mizush. 점나도나물 TUT 30139
Dianthus chinensis L. 패랭이꽃 TUT 10276, 20198, 30089
Lychnis cognata Maxim. 동자꽃 TUT 40128
Pseudostellaria heterophylla (Miq.) Pax 개별꽃 TUT 20032, 30054, 40022
Pseudostellaria okamotoi Ohwi 지리산개별꽃 TUT 20002, 30023 ●
Silene firma Siebold & Zucc. 장구채 TUT 20274, 20166, 20189, 30198
Silene seoulensis Nakai 가는장구채 TUT 30189 ●
Stellaria media (L.) Vill. 별꽃 TUT 10059
MAGNOLIACEAE 목련과
Magnolia sieboldii K. Koch 함박꽃나무 TUT 10140, 20039, 30149 ●
SCHISANDRACEAE 오미자과
Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. 오미자 TUT 20067, 20155, 30018, 40213
LAURACEAE 녹나무과
Lindera erythrocarpa Makino 비목나무 TUT 10006, 10131, 20082, 20095, 20143, 20168, 30125, 40205
Lindera obtusiloba Blume 생강나무 TUT 10024, 10181, 20019, 20040, 30016, 30096, 40052
RANUNCULACEAE 미나리아재비과
Aconitum coreanum (H. Lév.) Rapaics 백부자 Replace with picture ●
Actaea bifida (Nakai) J. Compton 세잎승마 TUT 10189, 30122, 40049, 40187 ●
Actaea dahurica (Turcz. ex Fisch. & C. A. Mey.) Franch. 눈빛승마 TUT 30240 ●
Aconitum jaluense Kom. 투구꽃
Calthapalustris L. 동의나물 TUT 40039 ●
Clematis apiifolia DC. 사위질빵 TUT 10324, 20210
Clematis terniflora var. mandshurica (Rupr.) Ohwi 으아리 TUT 10069, 40109 ●
Pulsatilla koreana (Y. Yabe ex Nakai) Nakai ex T. Mori 할미꽃 TUT 10027, 20025, 30045
Ranunculus japonicus Thunb. 미나리아재비 TUT 10150, 20119, 30043
Thalictrum actaeifolium Siebold & Zucc. 은꿩의다리 TUT 10239, 20170, 30235, 40126, 40165
Thalictrum kemense Fr. 큰꿩의다리 TUT 20200 ●
Thalictrum tuberiferum Maxim. 산꿩의다리 TUT 30150
LARDIZABALACEAE 으름덩굴과
Akebia quinata (Houtt.) Decne. 으름덩굴 TUT 10045, 10185, 20069, 30042, 40010
MENISPERMACEAE 방기과
Cocculus orbiculatus (L.) DC. 댕댕이덩굴 TUT 10076, 10261
CHLORANTHACEAE 홀아비꽃대과
Chloranthus japonicus Siebold 홀아비꽃대 TUT 10167, 20030, 40017, 40075
ARISTOLOCHIACEAE 쥐방울덩굴과
Asarum sieboldii Miq. 족도리풀 TUT 10033, 10194, 20015, 20033, 30031, 40026 ●
ACTINIDIACEAE 다래나무과
Actinidia arguta (Siebold & Zucc.) Planch. ex Miq. 다래 TUT 20203, 30223, 40063
Actinidia kolomikta (Maxim. & Rupr.) Maxim. 쥐다래 TUT 10191 ●
Actinidiapolygama (Siebold & Zucc.) Planch. ex Maxim. 개다래 TUT 10254
THEACEAE 차나무과
Stewartia koreana Nakai ex Rehder 노각나무 TUT 20075, 20135, 30110
CLUSIACEAE 물레나물과
Hypericum ascyron L. 물레나물 TUT 10081, 20204, 20218, 30148, 40067, 40231
Hypericum erectum Thunb. 고주나물 TUT 10258, 30207, 40209
FUMARIACEAE 현호색과
Corydalis pauciovulata Ohwi 선괴불주머니 TUT 40199
Corydalis remota Fisch. ex Maxim. 현호색 TUT 10044, 30030, 40038
Corydalis speciosa Maxim. 산괴불주머니 TUT 40044
BRASSICACEAE 십자화과
Cardamine leucantha (Tausch) O. E. Schulz 미나리냉이 TUT 40062
Draba nemorosa L.꽃다지 TUT 30020
Turritis glabra L. 장대나물 TUT 10153, 20115, 30142
HAMAMELIDACEAE 조록나무과
Corylopsis coreana Uyeki 히어리 TUT 10036
CRASSULACEAE 돌나물과
Orostachys sikokiana (Makino) Ohwi난쟁이바위솔 TUT 10217 ●
Phedimus kamtschaticus (Fisch. & C. A. Mey.) 't Hart기린초 TUT 10075, 10275, 20051, 20178, 30128, 40084, 40117, 40219
Sedum bulbiferum Makino 말똥비름 TUT 10151 ●
Sedum polytrichoides Hemsl. 바위채송화 TUT 10070, 20137, 30144
SAXIFRAGACEAE 범의귀과
Astilbe chinensis (Maxim.) Franch. & Sav. 노루오줌 TUT 10082, 20066, 30160, 40094, 40214
Chrysosplenium sinicum Maxim. 선괭이눈 TUT 40037 ●
Saxifraga fortunei Hook. 바위떡풀 TUT 20147, 30193
HYDRANGEACEAE 수국과
Deutzia parviflora Bunge 말발도리 TUT 30183
Deutzia uniflora Shirai 매화말발도리 TUT 10023, 20029, 20128, 30005, 40001
Hydrangea macrophylla subsp. serrata (Thunb.) Makino 산수국 TUT 10138, 20053, 20165, 30097, 40096, 40155
Philadelphus tenuifolius Rupr. & Maxim. 엷은잎고광나무 TUT 10137, 30102
PARNASSIACEAE 물매화과
Parnassia palustris L. 물매화 TUT 20214
GROSSULARIACEAE 까치밥나무과
Ribes fasciculatum Siebold & Zucc. var. chinense Maxim. 까마귀밥나무 TUT 10058
ROSACEAE 장미과
Agrimonia pilosa Ledeb. 짚신나물 TUT 10234, 20163, 30238
Geum aleppicum Jacq. 큰뱀무 TUT 30184
Duchesnea chrysantha (Zoll. & Moritzi) Miq. 뱀딸기
Malus baccata (L.) Borkh. 야광나무 TUT 10121, 20058, 40043 ●
Malus sieboldii (Regel) Rehder 아그배나무
Potentilla ancistrifolia var. dickinsii (Franch. & Sav.) Koidz. 돌양지꽃 TUT 10107, 30155, 30174
Potentilla fragarioides L. 양지꽃 TUT 10026, 20001, 30055, 40005
Potentilla rosulifera H. Lév. 민눈양지꽃 TUT 30024
Prunus japonica var. nakaii (H. Lév.) Rehder 이스라지나무 TUT 10017, 40003 ●
Prunus padus L. 귀룽나무 TUT 20020 ●
Prunus persica (L.) Stokes 복숭아나무 TUT 10015, 10040
Prunus sargentii var. verecunda (Koidz.) Chin S. Chan 개벚나무 TUT 10005, 20042 ●
Prunus serrulata var. pubescens (Makino) Nakai 잔털벚나무 TUT 10016, 10020, 20035, 30052 ●
Pyrus calleryana var. fauriei (C. K. Schneid.) Rehder 콩배나무 TUT 10056, 10145, 20125
Rosa multiflora Thunb. 찔레나무 TUT 10164, 30071
Rubus coreanus Miq. 복분자딸기 TUT 10183
Rubus crataegifolius Bunge 산딸기 TUT 10147, 20064, 30067, 30095
Rubusparvifolius L. 멍석딸기 TUT 10130, 20117, 30084
Rubus phoenicolasius Maxim. 곰딸기 TUT 10089, 10148, 20065, 40125
Rubus pungens Cambess. 줄딸기 TUT 10004 ●
Sanguisorba officinalis L. 오이풀 TUT 10291, 20195
Sanguisorba tenuifolia Link. 가는오이풀
Sorbus alnifolia (Siebold & Zucc.) K. Koch 팥배나무 TUT 20134 ●
Spiraeaprunifolia for. simpliciflora Nakai 조팝나무 TUT 10019, 20022, 40018
Spiraea salicifolia L. 꼬리조팝나무 TUT 10325
Stephanandra incisa (Thunb.) Zabel 국수나무 TUT 10158, 20140, 30133
FABACEAE 콩과
Albizia julibrissin Durazz. 자귀나무 TUT 30074 ●
Amphicarpaea bracteata subsp. edgeworthii (Benth.) H. Ohashi 새콩 TUT 10238, 20156, 40188 ●
Chamaecrista nomame (Makino) H. Ohashi 차풀 TUT 10241 ●
Glycine soja Siebold & Zucc. 돌콩
Hylodesmum podocarpum (DC.) H. Ohashi & R. R. Mill 개도둑놈의갈고리 TUT 20214, 30079 ●
Indigofera kirilowii Maxim. ex Palib. 땅비싸리 TUT 40077
Lespedeza bicolor Turcz. 싸리 TUT 10250, 20149, 30203, 40146
Lespedeza cuneata (Dum.Cours.) G. Don 비수리 TUT 10255, 10269, 20197, 20225
Lespedeza cyrtobotrya Miq. 참싸리 TUT 10257, 40154, 40184
Lespedeza maximowiczii C. K. Schneid. 조록싸리 TUT 10092, 10205, 20047, 20159, 30061, 30217, 40071, 40153
Maackia amurensis Rupr. 다릅나무 TUT 10182, 30107
Pueraria lobata (Willd.) ohwi 칡
Sophora flavescens Aiton 고삼 TUT 10192
Vicia amoena Fisch. ex Ser. 갈퀴나물 TUT 10306
Vicia hirticalycina Nakai 나래완두 TUT 30163 ●
Viciapseudoorobus Fisch. & C. A. Mey. 큰등갈퀴 TUT 10188, 10237 ●
Vicia unijuga A.Braun 나비나물 TUT 20162
Vigna angularis var. nipponensis (Ohwi) Ohwi & H. Ohashi 새팥 TUT 10242 ●
OXALIDACEAE 평이밥과
Oxalis obtriangulata Maxim. 큰괭이밥 TUT 40040
Oxalis stricta L. 선괭이밥 TUT 30105, 40055 ●
GERANIACEAE 쥐손이플과
Geranium knuthii Nakai 큰세잎쥐손이 TUT 20194 ●
Geranium koreanum Kom. 둥근이질풀 TUT 10268 ●
Geranium thunbergii Siebold ex Lindl. & Paxton이질풀 TUT 10327
EUPHORBIACEAE 대극과
Neoshirakia japonica (Siebold & Zucc.) Esser 사람주나무 TUT 10096, 20045 ●
Phyllanthus ussuriensis Rupr. & Maxim. 여우주머니 TUT 10226 ●
RUTACEAE 운향과
Zanthoxylum schinifolium Siebold & Zucc. 산초나무 TUT 10095, 10249, 40192
POLYGALACEAE 원지과
Polygala japonica Houtt. 애기풀 TUT 10068
ANACARDIACEAE 옻나무과
Rhus chinensis Mill. 붉나무 TUT 20174, 40195
Toxicodendron trichocarpum (Miq.) Kuntze 개옻나무 TUT 10065, 20093, 40099
ACERACEAE 단풍나무과
Acer pictum var. mono (Maxim.) Maxim. ex Franch. 고로쇠나무 TUT 10199, 20101, 30120 ●
Acer pseudosieboldianum (Pax) Kom. 당단풍나무 TUT 10104, 20091, 30108, 40078, 40137#
Acer tataricum subsp. ginnala (Maxim.) Wesm. 신나무 TUT 20054, 30080
SABIACEAE 나도밤나무과
Meliosmapinnata var. oldhamii (Miq. ex Maxim.) Beusekom 합다리나무 TUT 30063
BALSAMINACEAE 봉선화과
Impatiens noli-tangere L. 노랑물봉선 TUT 40198
Impatiens textorii Miq. 물봉선 TUT 10231, 20217, 30214, 40211
AQUIFOLIACEAE 감탕나무과
Ilex macropoda Miq. 대펫집나무 TUT 10111, 10180, 20044, 30132, 40081, 40174
CELASTRACEAE 노박덩굴과
Celastrus orbiculatus Thunb. 노박덩굴 TUT 10063, 10315, 20138, 20176, 30081, 30147, 40140
Euonymus alatus (Thunb.) Siebold 화살나무 TUT 10046, 10112, 30040, 40042
Euonymus hamiltonianus Wall. 참빗살나무 TUT 20131
Euonymus oxyphyllus Miq. 참회나무 TUT 20139, 40079
Euonymus pauciflorus Maxim. 회목나무 TUT 30154
Tripterygium regelii Sprague & Takeda 미역줄나무 TTU 10166, 20145, 30101, 40092
STAPHYLEACEAE 고추나무과
Staphylea bumalda DC. 고주나무 TUT 10169, 20076, 30017, 30119, 40215
RHAMNACEAE 갈매나무과
Rhamnus koraiensis C. K. Schneid. 털갈매나무 TUT 30060 ●
Rhamnus ussuriensis J. J. Vassil. 참갈매나무 TUT 10302, 20154 #
VITACEAE 포도과
Ampelopsis heterophylla (Thunb.) Siebold & Zucc. 개머루 TUT 10074, 30112, 40107
Vitis flexuosa Thunb. 새머루 TUT 10142
TILIACEAE 피나무과
Corchoropsis tomentosa (Thunb.) Makino 수까치깨 TUT 10305 ●
Tilia rufa Nakai 털피나무 TUT 20071, 40082
Tilia taquetii C. K. Schneid. 뽕잎피나무 TUT 10179, 20083, 30182
ELAEAGNACEAE 보리수나무과
Elaeagnus umbellata Thunb. 보리수나무 TUT 10088, 10132, 20068, 30062, 40073
VIOLACEAE 제비꽃과
Viola acuminata Ledeb. 졸방제비꽃 TUT 30032, 40013 ●
Viola albida Palib. 태백제비꽃 TUT 10029, 20003, 30027, 40033
Viola albida var. chaerophylloides (Regel) F. Maek. ex H. Hara 남산제비꽃 TUT 10053
Viola arcuata Blume 콩제비꽃 TUT 10002, 30039, 40012
Viola collina Besser 둥근털제비꽃 TUT 20018, 40015
Viola diamantiaca Nakai 금강제비꽃 TUT 30191 ●
Viola hirtipes S. Moore 흰털제비꽃 TUT 30013
Viola japonica Langsd. ex DC. 왜제비꽃 TUT 20014, 30025
Viola keiskei Miq. 잔털제비꽃 TUT 20004
Viola mandshurica W. Becker 제비꽃 TUT 10021, 20023, 30050
Viola orientalis (Maxim.) W. Becker 노랑제비꽃 TUT 20009, 30049, 40029
Viola phalacrocarpa Maxim. 털제비꽃 TUT 10009, 30056, 40027
Viola rossii Hemsl. 고깔제비꽃 TUT 10011, 30026, 40028
Viola variegata Fisch. ex Link 알록제비꽃 TUT 40023
LYTHRACEAE 부처꽃과
Lythrum anceps (Koehne) Makino 부처꽃
ONAGRACEAE 바늘꽃과
Oenothera odorata Jacq. 달맞이꽃
HALORAGACEAE 개미탑과
Haloragis micrantha (Thunb.) R. Br. ex Siebold & Zucc. 개미탑 TUT 10256
ALANGIACEAE 박쥐나무과
Alangium platanifolium var. trilobum (Miq.) Ohwi 박쥐나무 TUT 30121
CORNACEAE 충충나무과
Cornus controversa Hemsl. 증증나무 TUT 10186, 20100, 30070
Cornus kousa F.Buerger ex Hance 산딸나무 TUT 40070, 40152 ●
ARALIACEAE 두릅나무과
Aralia cordata Thunb. 땅두릅 TUT 40217 ●
Aralia elata (Miq.) Seem. 두릅나무 TUT 10289, 40218
Eleutherococcus sessiliflorus (Rupr. & Maxim.) S. Y. Hu 오갈피나무 TUT 40122 ●
Kalopanax septemlobus (Thunb.) Koidz. 음나무
APIACEAE 산형과
Angelica cartilaginomarginata (Makino ex Y. Yabe) Nakai 처녀바디 TUT 20186, 20228 ●
Angelica decursiva (Miq.) Franch. & Sav. 바디나물 TUT 10310, 20152 ●
Cymopterus melanotilingia (H. Boissieu) C. Y. Yoon 큰참나물 TUT 10206, 40179 ●
Oenanthe javanica (Blume) DC. 미나리
Ostericum grosseserratum (Maxim.) Kitag. 신감채 TUT 20161, 30242
Peucedanum terebinthaceum (Fisch. ex Trevir.) Fisch. ex Turcz.기름나물 TUT 10228, 20222
Sanicula chinensis Bunge 참반디 TUT 30069
Sium suave Walter 개발나물
Torilis scabra (Thunb.) DC. 개사상자 TUT 30083
PYROLACEAE 노루발과
Chimaphila japonica Miq. 매화노루발 TUT 10080
Pyrola japonica Klenze ex Alef. 노루발 TUT 10114, 10284, 20098, 30116, 40088
ERICACEAE 진달래과
Rhododendron mucronulatum Turcz. 진달래 TUT 10052, 30048, 40035
Rhododendron schlippenbachii Maxim. 철쭉 TUT 10051, 20011, 30012, 40002
Rhododendron tschonoskii Maxim. 횐참꽃 TUT 10098, 30188 ●
Rhododendron yedoense for. poukhanense (H. Lév.) Sugim. 산철쭉 TUT 10032, 10066, 20026, 40004
Vaccinium hirtum Thunb. var. koreanum (Nakai) Kitam. 산앵도나무 TUT 10143, 20074, 30157, 40105
Vaccinium oldhamii Miq. 정금나무 TUT 10064, 20088, 30175, 40098
PRIMULACEAE 앵초과
Lysimachia clethroides Duby 큰까치수염 TUT 10084, 20046, 30082, 40090
Lysimachia japonica Thunb. 좀가지풀 TUT 30104
Lysimachia vulgaris var. davurica (Ledeb.) R. Knuth 좁쌀풀 TUT 10162, 10290, 40112
Primula jesoana Miq. 큰앵초 TUT 30156, 30187 ●
EBENACEAE 감나무과
Diospyros lotus L. 고욤나무 TUT 10174
STYRACACEAE 때죽나무과
Styrax japonicus Siebold & Zucc. 때죽나무 TUT 20094, 30129 ●
Styrax obassis Siebold & Zucc. 쪽동백나무 TUT 20089, 30180, 40083
SYMPLOCACEAE 노린재나무과
Symplocos sawafutagi Nagam. 노린재나무 TUT 10100, 20081, 30134, 40138
OLEACEAE 물푸레나무과
Fraxinus mandshurica Rupr. 들메나무 TUT 10091 ●
Fraxinus rhynchophylla Hance 물푸레나무 TUT 20090, 20124, 30078, 40080
Fraxinus sieboldiana Blume 쇠물푸레 TUT 10099, 20043, 20136, 30181, 40008, 40104
Ligustrum obtusifolium Siebold & Zucc. 쥐똥나무 TUT 10124, 20096, 30058
LOGANIACEAE 마전과
Mitrasacme pygmaea R. Br. 큰벼룩아재비 TUT 10225
GENTIANACEAE 용담과
Gentiana zollingeri Fawc. 큰구슬붕이 TUT 10010
ASCLEPIADACEAE 박주가리과
Cynanchum ascyrifolium (Franch. & Sav.) Matsum. 민백미꽃 TUT 40087
Cynanchum paniculatum (Bunge) Kitag. ex H. Hara 산해박 TUT 20114, 30087, 40139
Tylophorafloribunda Miq. 왜 박주가리 TUT 30090 ●
RUBIACEAE 꼭두서니과
Asperula lasiantha Nakai 갈퀴아재비 TUT 10073, 20086, 30073, 40093 ●
Galium gracilens (A. Gray) Makino 좀네잎갈퀴 TUT 30059, 30088, 40100 ●
Galium koreanum (Nakai) Nakai 참갈퀴덩굴 TUT 10071, 20049, 30218, 40148 ●
Galium pogonanthum Franch. & Sav. 산갈퀴 TUT 10129 ●
Galium verum L. 솔나물 TUT 10094, 10262, 20126, 20183
Rubia argyi (H. Lév. & Vaniot) H. Hara ex Lauener 꼭두선이 TUT 20215, 30213
Rubia chinensis Regel & Maack 큰꼭두선이 TUT 40101
Rubia cordifolia L. 갈퀴꼭두선이 TUT 10211
VERBENACEAE 마편초과
Callicarpa japonica Thunb. 작살나무 TUT 10123, 10175, 30109, 30208, 40108, 40220
Clerodendrum trichotomum Thunb. 누리장나무 TUT 20144, 40222
LAMIACEAE 꿀풀과
Agastache rugosa (Fisch. & C. A. Mey.) Kuntze 배초향 TUT 40201 ●
Ajuga decumbens Thunb. 금창초 TUT 30019 ●
Clinopodium chinense var. parviflorum (Kudo) H. Hara 증증이꽃 TUT 10279, 40234
Isodon excisus (Maxim.) Kudo 오리방풀 TUT 30222
Isodon inflexus (Thunb.) Kudo 산박하 TUT 10215, 20199
Isodon japonicus (Burm.f.) H. Hara 방아풀 TUT 30216, 40227
Lamium album subsp. barbatum (Siebold & Zucc.) Mennema 광대수염 TUT 10038
Leonurus japonicus Houtt. 익모초 TUT 10296 ●
Leonurus macranthus Maxim. 송장풀 TUT 20187 ●
Lycopus lucidus Turcz. ex Benth. 쉽싸리 TUT 10287, 20188, 30244, 40229
Mosla dianthera (Buch.-Ham. ex Roxb.) Maxim. 쥐깨풀 TUT 40190 ●
Prunella vulgaris subsp. asiatica (Nakai) H. Hara 꿀풀 TUT 10077,20056, 20121, 30085, 40064
Scutellaria dependens Maxim. 애기골무꽃 TUT 40118 ●
Scutellaria insignis Nakai 광릉골무꽃 TUT 10090 ●
Scutellaria pekinensis var. transitra (Makino) H. Hara 산골무꽃 TUT 10072, 20097 ●
Stachys japonica Miq. 석 잠풀
SCROPHULARIACEAE 현삼과
Melampyrum roseum Maxim. 꽃이며느리밥풀 TUT 40160
Melampyrum roseum var. japonicum Franch. & Sav. 수염며느리밥풀 TUT 10209, 20169, 30204 ●
Pedicularis resupinata L. 송이풀 TUT 40159
Phtheirospermum japonicum (Thunb.) Kanitz 나도송이풀 TUT 40234 ●
Pseudolysimachion linariifolium (Pall. ex Link) Holub 꼬리풀 TUT 20180 ●
Scrophularia kakudensis Franch. 큰개현삼 TUT 30200, 40212
PHRYMACEAE 파리풀과
Phryma leptostachya var. oblongifolia (Koidz.) Honda 파리풀 TUT 10251, 30123, 30237, 40058
PLANTAGINACEAE 질경이과
Plantago asiatica L. 질경이 TUT 10152, 10317, 20108, 40054
CAPRIFOLIACEAE 인동과
Lonicerajaponica Thunb. 인동 TUT 10177, 20050
Lonicerapraeflorens Batalin 올괴불나무 TUT 10003, 20028 ●
Lonicera vidalii Franch. & Sav. 왕괴불나무 TUT 10014 ●
Sambucus williamsii Hance 딱종나무 TUT 10041, 20034, 40019 ●
Viburnum dilatatum Thunb. 가막살나무 TUT 10178, 30076
Viburnum opulus var. calvescens (Rehder) H. Hara 백당나무 TUT 10285, 30106, 40111
Weigela subsessilis (Nakai) L.H.Bailey 병꽃나무 TUT 20021, 30033, 40016
VALERIANACEAE 마타리과
Patrinia scabiosifolia Fisch. ex Trevir. 마타리 TUT 10229, 30136, 30196, 40134, 40170
Patrinia villosa (Thunb.) Juss. 뚝갈 TUT 10220, 20196, 20229, 40151, 40203
Valeriana fauriei Briq. 쥐오줌풀 TUT 20122, 30044, 40060
CAMPANULACEAE 초롱꽃과
Adenophora divaricata Franch. & Sav. 넓은잔대 TUT 30247 ●
Adenophora stricta Miq. 당잔대 TUT 20216 ●
Adenophora triphylla var. japonica (Regel) H. Hara 잔대 TUT 10300, 20226
Codonopsis lanceolata (Siebold & Zucc.) Benth. & Hook. f. ex Trautv. 더덕 TUT 20230, 40197 ●
ASTERACEAE 국화과
Achillea alpina L. 톱풀 TUT 10318
Adenocaulon himalaicum Edgew. 멸가치 TUT 30224 ●
Ainsliaea acerifolia Sch.Bip. 단풍쥐 TUT 10286, 30229
Ambrosia artemisiifolia L. 돼지풀 TUT 10294 ●
Artemisia indica Willd. 쑥 TUT 10265, 20213, 40235 ●
Artemisia japonica Thunb. 제비쑥 TUT 10264, 20191, 30199
Artemisia keiskeana Miq. 맑은대쑥 TUT 10207, 20158, 30221, 40180
Artemisia stolonifera (Maxim.) Kom. 넓은잎외잎쑥 TUT 10266, 20175, 30233, 40186
Aster ageratoides Turcz. 까실쑥부쟁이 TUT 10244, 20171, 40228 ●
Aster scaber Thunb. 참취 TUT 10233, 20192, 30246, 40161
Atractylodes ovata (Thunb.) DC. 삽주 TUT 10222, 20219, 30057, 40095, 40169
Bidens frondosa L. 미국가막사리 TUT 10316 ●
Carpesium abrotanoides L. 담배풀 TUT 30241, 40200
Carpesium divaricatum Siebold & Zucc. 긴담배풀 TUT 10331, 20172 ●
Chrysanthemum zawadskii Herbich 산구절초 TUT 10282, 20177, 40175, 40207
Cirsium japonicum var. maackii (Maxim.) Matsum. 엉겅퀴 TUT 10085, 10195, 20048, 30094, 30197, 40097
Cirsium setidens (Dunn) Nakai 고려엉겅퀴 TUT 10260, 20185, 30239, 40158
Conyza canadensis (L.) Cronquist 망초
Crepidiastrum chelidoniifolium (Makino) J. H. Pak & Kawano 까치고들빼기 TUT 30226, 40208
Crepidiastrum denticulatum (Houtt.) J. H. Pak & Kawano 이고들빼기 TUT 10280, 20212, 40168, 40226
Crepidiastrum sonchifolium (Maxim.) J. H. Pak & Kawano 고들빼기 TUT 10196
Dendranthema boreale (Makino) Kitam. 산국
Erigeron annuus (L.) Pers. 개망초 TUT 20057, 30072, 40056 ●
Eupatorium japonicum Thunb. 등골나물 TUT 10283, 20151, 30113, 30230, 40120, 40172
Eupatorium lindleyanum DC. 골등골나물 TUT 20223, 40233 ●
Hieracium umbellatum L. 조밥나물 TUT 10208, 20182, 40166 ●
Ixeridium dentatum (Thunb.) Tzvelev 씀바귀 TUT 10061, 10115, 20087, 30186, 40074
Lactuca indica L. 왕고들빼기 TUT 10295, 20227
Lactuca triangulata Maxim. 두메고들빼기 TUT 10292, 20167, 20205, 40164 ●
Leibnitzia anandria (L.) Turcz. 솜나물 TUT 10025, 10213, 40006 ●
Picris hieracioides subsp. japonica (Thunb.) Hand.-Mazz. 쇠서나물 TUT 10303, 20224, 40189 ●
Serratula coronata subsp. insularis (Iljin) Kitam. 산비장이 TUT 10252, 20184, 40149 ●
Sigesbeckia glabrescens (Makino) Makino 진득찰 TUT 20208, 40223 ●
Sigesbeckia orientalis subsp. pubescens (Makino) H. Koyama 털진득찰 TUT 10332 ●
Solidago virgaurea subsp. asiatica Kitam. ex H. Hara 미역쥐 TUT 10281, 20193, 30201, 40176
Symphyotrichum pilosum (Willd.) G. L. Nesom 미국쑥부쟁이 TUT 40210 ●
Syneilesispalmata (Thunb.) Maxim. 우산나물 TUT 10159
Synurus excelsus (Makino) Kitam. 큰수리쥐 TUT 20153, 40150 ●
Taraxacum mongolicum Hand.-Mazz. 털민들레 TUT 30046 ●
Taraxacum officinale F. H. Wigg. 서양민들레 TUT 10042
Tephroseris kirilowii (Turcz. ex DC.) Holub 솜방망이 TUT 10031, 30001 ●
Youngia japonica (L.) DC. 뽀리뱅이 TUT 10120
ALISMATIDAE 택사과
Alisma canaliculatum A. Braun & C. D. Bouche 택사
LILIACEAE 백합과
Allium macrostemon Bunge 산달래 TUT 20129, 30111 ●
Allium thunbergii G. Don 산부주 TUT 10221, 20220 ●
Convallaria keiskei Miq. 은방울꽃 TUT 10087, 20084, 40091
Disporum smilacinum A. Gray 애기나리 TUT 10035, 40085
Disporum uniflorum Baker 윤판나물 TUT 30006
Disporum viridescens (Maxim.) Nakai 큰애기나리 TUT 10078, 20102, 30004
Hemerocallis hakuunensis Nakai 백운산원주리 TUT 10203 ●
Heloniopsis koreana S. Fuse, N. S. Lee & M. N. Tamura 처녀치마
Hosta capitata (Koidz.) Nakai 일월비비주 TUT 30158
Lilium amabile Palib. 털중나리 TUT 10086, 10248, 20073, 20120, 30127, 30243, 40086, 40163
Lilium tsingtauense Gilg 하늘말나리 TUT 10267, 20164, 40167
Liriope spicata (Thunb.) Lour. 개맥문동 TUT 30130 ●
Maianthemum japonicum (A. Gray) LaFrankie 풀솜대 TUT 30003, 30068 ●
Paris verticillata M.Bieb. 삿갓나물 TUT 40041, 40053
Polygonatum lasianthum Maxim. 죽대 TUT 10110, 20038, 30143, 40123
Polygonatum odoratum var. pluriflorum (Miq.) Ohwi 둥굴레 TUT 10168, 20130, 40135
Smilax china L. 청미래덩굴 TUT 10037, 10113, 30065, 40133
Smilax nipponica Miq. 선밀나물 TUT 10149, 20079, 30002, 30064, 40103
Smilax riparia A. DC. 밀나물 TUT 20141
Smilax sieboldii Miq. 청가시덩굴 TUT 40069
Tricyrtis macropoda Miq. 뻐꾹나리 TUT 20072, 30131 ●
Tulipa edulis (Miq.) Baker 산자고 TUT 20012, 30014 ●
Veratrum versicolor Nakai 흰여로 TUT 20190, 30190, 30228 ●
DIOSCOREACEAE 마과
Dioscorea bulbifera L. 둥근마 TUT 30091 ●
Dioscorea japonica Thunb. 참마 TUT 20150
Dioscorea quinquelobata Thunb. 단풍마 TUT 10165, 20148, 30159
IRIDACEAE 붓꽃과
Iris minutoaurea Makino 금붓꽃 TUT 10034, 20036 ●
Iris rossii Baker 각시붓꽃 TUT 10030
Iris sanguinea Hornem. 붓꽃
JUNCACEAE 골풀과
Juncus alatus Franch. & Sav. 날개골풀
Juncus effusus var. decipiens Buchenau 골풀
Juncus papillosus Franch. & Sav. 청비녀골풀
Juncus tenuis Willd. 길골풀 TUT 10135, 20172 ●
Luzula capitata (Miq. ex Franch. & Sav.) Kom. 꿩의밥 TUT 10022, 20008, 20024, 30009, 40021
COMMELINACEAE 닭의장풀과
Commelina communis L. 닭의장풀 TUT 30211
Commelina communis var. angustifolia Nakai 좀닭의장풀 TUT 10218
POACEAE 벼과
Achnatherum pekinense (Hance) Ohwi 나래새 TUT 10204, 20173, 30245, 40147, 40162
Agrostis gigantea Roth 흰겨이삭 TUT 10134, 30140, 40051 ●
Arthraxon hispidus (Thunb.) Makino 조개풀
Arundinella hirta var. ciliata (Thunb.) Koidz. 새 TUT 10223, 10263, 20207 30195, 40182
Calamagrostis arundinacea (L.) Roth 실새풀 TUT 10301, 10321, 20160, 20221, 30219, 30227, 40185
Dactylis glomerata L. 오리새 TUT 10083, 10200, 20109
Digitaria ciliaris (Retz.) Koeler 바랭이 TUT 10273 ●
Elymus ciliaris (Trin. ex Bunge) Tzvelev 속털개밀 TUT 10136, 20127, 20141, 30179 ●
Elymus tsukushiensis var. transiens (Hack.) Osada 개밀 TUT 10202 ●
Eragrostis ferruginea (Thunb.) P. Beauv. 그령 TUT 10271 ●
Echinochloa crusgalli (L.) P. Beauv. 돌피
Eriochloa villosa (Thunb.) Kunth 나도개피 TUT 10270
Festuca arundinacea Schreb. 큰김의털 TUT 10201, 20110 ●
Festuca parvigluma Steud. 김의털아재비 TUT 10154, 40048 ●
Hierochloe odorata (L.) P. Beauv. 향모 TUT 10054 ●
Koeleria macrantha (Ledeb.) Schult. 도랭이피 TUT 10172, 20118 ●
Microstegium vimineum var. vimineum (Trin.) A. Camus 애기나도바랭이새 TUT 10277 ●
Milium effusum L. 나도겨이삭 TUT 30185, 40047 ●
Miscanthus sinensis var. purpurascens (Andersson) Matsum. 억새 TUT 10253, 20202, 30204, 40156
Molinia japonica Hack. 진퍼리새 TUT 10320 ●
Oplismenus undulatifolius (Ard.) P. Beauv. 주름조개풀 TUT 10210, 30215, 40144
Paspalum thunbergii Kunth ex Steud. 참새피 TUT 10278 ●
Pennisetum alopecuroides (L.) Spreng. 수크령 TUT 10297 ●
Phragmites japonicus Steud. 달뿌리풀 TUT 10326 ●
Poa annua L. 새포아풀 TUT 10133 ●
Poa hisauchii Honda 구내풀 TUT 10079 ●
Poa pratensis L. 왕포아풀 TUT 30034 ●
Poa sphondylodes Trin. 포아풀 TUT 10146, 30178
Poa viridula Palib. 청포아풀 TUT 20061, 20116 ●
Sasa borealis (Hack.) Makino & Shibata 조릿대 TUT 20123
Setaria glauca (L.) P. Beauv. 금강아지풀
Setaria viridis (L.) P. Beauv. 강아지풀 TUT 10307
Spodiopogon cotulifer (Thunb.) Hack.기름새 TUT 40193
Spodiopogon sibiricus Trin. 큰기름새 TUT 10230, 30220, 40157
Themeda triandra Forssk. 솔새 TUT 10272, 20206
Trisetum bifidum (Thunb.) Ohwi 잠자리피 TUT 30177
Zoysia japonica Steud. 잔디 TUT 20111
ARACEAE 천남성과
Arisaema heterophyllum Blume 두루미천남성 TUT 40102, 40132 ●
Arisaema serratum (Thunb.) Schott 점백이천남성 TUT 10101, 10144, 10240, 20052, 30115, 40131 ●
TYPHACEAE 부들과
Typha orientalis C. Presl. 부들
CYPERACEAE 사초과
Carex biwensis Franch. 솔잎사초 TUT 40034
Carex bostrychostigma Maxim. 길뚝사초 TUT 10008, 30008, 40045
Carex breviculmis R. Br. 청사초 TUT 30007 ●
Carex ciliato-marginata Nakai 털대사초 TUT 10013
Carex dickinsii Franch. & Sav. 도깨비사초 TUT 40116 ●
Carex dispalata A. Gray 삿갓사초
Carex gibba Wahlenb. 나도별사초 TUT 30077 ●
Carex gifuensis Franch. 애기감둥사초 TUT 10001, 20010, 30022 ●
Carex humilis var. nana (H. Lév. & Vaniot) Ohwi 가는잎그늘사초 TUT 10028, 20006, 30037, 40025
Carex japonica Thunb. 개찌버리사초 TUT 10160, 30036, 30076, 40127
Carex laevissima Nakai 애괭이사초 TUT 10007, 20107, 40141 ●
Carex lanceolata Boott 그늘사초 TUT 20005, 30038, 40024
Carex leiorhyncha C. A. Mey. 산괭이사초 TUT 20070, 30176
Carex maximowiczii Miq. 왕비늘사초 TUT 40113 ●
Carex mollicula Boott 애기흰사초 TUT 20060 ●
Carex nervata Franch. & Sav. 양지사초 TUT 10012, 30053 ●
Carex okamotoi Ohwi 지리대사초 TUT 10049, 20007, 20017, 30011, 40031
Carexpolyschoena H. Lév. & Vaniot 가지청사초 TUT 20013, 30035, 30194 ●
Carex sabynensis Less. ex Kunth 실청사초 TUT 40014 ●
Carex siderosticta Hance 대사초 TUT 10047, 30010, 40030
Pycreus sanguinolentus (Vahl) Nees 방동사니대가리 TUT 20179
Scirpus karuizawensis Makino 솔방울고랭이
Scirpus wichurae Boeck. 방울고랭이 TUT 40194
ORCHIDACEAE난초과
Amitostigma gracile (Blume) Schltr. 병아리난초 TUT 10097
Cephalanthera longibracteata Blume 은대난초 TUT 10126, 10246, 20062, 30114, 40072
Liparis krameri Franch. & Sav. 나나벌이난초 TUT 10108 ●
Liparis kumokiri F. Maek. 옥잠난초 TUT 10125, 30205, 40114
Platanthera ussuriensis (Regel & Maack) Maxim. 나도잠자리란 TUT 40115 ●

A, Gonamsan Mt. area; B, Bonghwasan Mt. area; C, Baegunsan Mt. area; D Gu-si-bong area.

★, Buldang wetland appearance list; ◆, Gitdaebong wetland appearance list; ●, The asterisks new to Baekdudaegan conservation area (Deok-chi to Yuk-sim-nyeong) from Ko and Shin (2007).

Editorial Office
Korean Journal of Plant Taxonomy
Department of Biology, Daejeon University, Daejeon 34520, Korea
TEL: +82-42-280-2434   E-mail: kjpt1968@gmail.com
About |  Browse Articles |  Current Issue |  For Authors and Reviewers
Copyright © Korean Society of Plant Taxonomists.                 Developed in M2PI